GAZEL

GAZEL
Nedür bu Handeler bu işveler bu nâz u istiğnâ
Nedür bu cilveler bu şîveler bu kâmet-i bâlâ

Nedür bu pîç pîç ü çîn çîn ü hâm be hâm kâkül
Nedür bu turralar bu halka halka zülf-i müşg-âsâ

Nedür bu ârız u hatt u nedür bu çeşm ü ebrûlar
Nedür bu hâl-i hindûlar nedür bu habbetü's-sevdâ

Miyânun rişte-i cân mı gümüş âyîne mi sînen
Bünâgûşunla mengûşun gül ile jaledür güyâ

Vefâ ummaz cefâdan yüz çevirmez bâkî âşıkdur
Niyâz etmek ana cânâ yaraşur sana istiğnâ
BAKİ

GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE
1.Bu gülüşler, bu işveler, bu naz ve umursamazlık nedir (böyle), bu cilveler, bu edalar, bu uzun boy nedir?( istifham , işve,naz,cilve=tenasüp , bu=tekrir)
2.Bu kıvrım kıvrım, büklüm büklüm, kıvır kıvır kahkül nedir? bu alındaki perçemler, bu misk kokulu halka halka zülüfler ne güzeldir.(kahkül,perçem,zülüf=tenasüp , kıvır kıvır-büklüm büklüm-halka halka=tekrir , istifham)
3.Bu yanak ve üzerindeki tüyler, bu gözler, bu kaşlar ne kadar güzel. bu hintli benler, bu kara tane ne güzel böyle (bu=tekrir , yanak,kaş,göz=tenasüp , kara tane=açık istiare)
4.Belin can ipliği mi? göğsün gümüşten ayna mı? sanki kulağının memesi gül, inci küpen de gülün üzerindeki çiğ tanesidir.(istifham , teşbih )
5.(Ey sevgili) baki aşıktır, senden vefa ummaz, cefadan da yüz çevirmez. ona yalvarıp yakarmak, sana da umursamazlık yaraşır.(Ey sevgili=nida , vefa-cefa=tenasüp)

GAZEL

GAZEL
Nâm ü nişane kalmadı fasl-ı bahârdan
Düşdü çemende berk-i diraht i'tîbârdan

Eşcâr-ı bağ hırka-tecrîde girdiler
Bâd-ı hazan çemende el aldı çenârdan

Her yaneden ayağına altun akup gelür
Eşcâr-ı bağ himmet umar cûybârdan

Sahn-ı çemende durma salınsun sabâ ile
Azadedir nihâl bugün berk ü bârdan

Bakî çemende hayli perişan imiş varak
Benzer ki bir şikâyeti var rüzgârdan

Günümüz Türkçesiyle
1. Bahar mevsiminden eser kalmadı; ağaç yaprağı bahçede itibardan düştü, dalından kopup yere serildi(itibardan düştü=teşhis , bahar,ağaç yapragı,bahçe,dal=tenasüp.
2. Bahçedeki ağaçlar, dervişler gibi tecrîd hırkasını giydiler; yani yapraklanın döktüler. Hazan riizgân çınardan el aldı, yani ona intisap etti. (Onun ele benzeyen yapraklarını yerlere döktü).(çınar,bahçe,ağaç=tenasüp dervişler gibi=teşbih)
3. Her taraftan ayaklarına altınlar (kızıl ve san yapraklar) akıp geldiği hâkle, ağaçlar, hâlâ dereden himmet umarlar.(ağaçların dereden himmet umması=teşhis
4. Fidan, bugün yaprağından ve meyvesinden kurtulmuştur; artık durmadan bahçenin ortasında sabah rüzgânyla salınıp yürüsün.(fidan,yaprak,meyve,bahçe,rüzgar=tenasüp , yürüsün=teşhis)
5. Ey Bakî! Bahçede yapraklar bir hayli perişan olmuş, savrulup duruyor. Herhalde, onların da rüzgârdan şikâyetleri var.(Ey Baki=nida , onların rüzgardan sikayeti var=teşhis , perişan olan yaprak=teşhis)
Bâkî

KAYBOLMUŞ UMUTLARıN GÖLGESINDE...

KAYBOLMUŞ UMUTLARıN GÖLGESINDE...
Dost bi-perva felek bi-rahm, devran bi-sükun
Derd çok, hem-derd yok, düşmen kavi,tali' zebun

Saye-i ümmid za' il, afitab-i şevk germ
Rütbe-i idbar ali paye-i tedbir dun

Akl dun-himmet sada-yı ta' ne yer yerden bülend
Baht kem, şefkat bela-yı aşk gün günden füzun

Ben garib ü rah-i mülk-i vasl pür teşviş ü mekr
Ben harif-i sade-levh ü dehr pür nakş-i füsun

Çehre-i zerdin Fuzuli'nin tutupdur eşk-i al
Gör ana ne rengler geçmiş sipihr-i nil-gün

GAZELİN AÇIKLAMASI
1)Dost ilgisiz, felek acımasız, zaman geçici ve kancık. Buna karşılık dert çok, dert ortağı yok, düşman güçlü, baht güçsüz.(dost-düşman=tezat , güçlü-güçsüz=tezat , bath-felek=tenasüp)
2)Kaybolmuş umudun gölgesi bile; arzuların güneşi yakıcı mı yakıcı... Düşkünlüğün mertebesi yüksek; tebrisinse mertebesi alçak...(yüksek-alçak=tezat , yakıcı mı yakıcı=tekrir)
3)Aşağılık ve küçük şeylere takılı kalmış akıl ve kınama sesleri yükseltmekte orada burada... Kalmamış talihte şefkat, artmakta günden güne aşkın belası...(talih=teşhis)
4)Gurbetlerde garip düştüm ben; yoluysa hile ve kargaşayla dolu kavuşma yurdunun. Ben bir saf gönüllü; felekte işvenin bin bir türlüsü.( felekte işvenin bin bir türlüsü=teşhis)
5)Sarı yüzünü kızıl gözyaşları kaplamış Fuzuli'nin. Meğer gök renkli felek ona ne renkler geçmiş, ne hileler yapmış ne oyunlar oynamıştır(feleğin oyun oynaması=teşhis , göl renkli=teşbih)

FUZULİ'nin Hayatı

Fuzûlî
Mehmed bin Süleyman Fuzûlî (d. 1483 Hillah - ö. 1556 Kerbela ya da Bağdat), Türk divan şairidir. Asıl adı Mehmet bin Süleyman'dır. Türk Bayat boyundan veya Kürt olduğu aktarılmaktadır. Azerice şiirini önemli ölçüde etkilemiştir. Alevilik ve bölge Şiiliğinde Yedi Ulu Ozan'dan biri kabul edilir.

Yaşam öyküsü
Ailesi göçebe hayatı bırakıp günümüzdeki Irak bölgesine yerleşmiş olan Oğuzların Bayat boylarındandır. Fuzûlî; ne kadar kesin bilinmese de 1483 yılında Akkoyunlular (Türkmence: Ak Koyunlu; Farsça: آق‌قویونلو) zamanında şimdiki Irak'ta Kerbela veya Necef'de doğduğu tahmin edilir.
Fuzûlî iyi bir eğitim almak için ilk önce Hillah şehirinde bir müftü olan babasından, ve daha sonra Rahmetullah adındaki bir öğretmenden eğitim görmüştür. Daha sonraki öğrenimi hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte; eserlerinden islamî bilimler ve dil alanında çok iyi bir eğitim aldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca Su Kasidesi'nin 2. beytinde; "Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem" "Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvâre su" diyerek astronomi bilgisinin de iyi olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca hamse sahibidir.
Azerice Divanı'nın önsözünde;

"İlimsiz şiir temelsiz duvar gibidir, temelsiz duvar da değersizdir’’ demektedir.

Azerice, Arapça ve Farsça divan şiirlerini yazmıştır. Eserlerinde kullandığı dil dönemindeki divan şairlerine göre daha sade, anlaşılır bir Türkçedir. Halk deyişlerinden bolca yararlanmıştır.
Bedensel zevklerden ziyade tasavvufî bir aşk, Ehl-i Beyt'e duyulan özlem, ayrılık acısı şiirlerinin konusunu teşkil etmiştir. Duygu ve düşüncelerini çok içten ve lirik bir şekilde ifade etmeyi kolayca başarmıştır. Bu açıdan bakıldığında Türk şiirinde karşılaştırılabileceği tek şair Yunus Emre'dir. "Leyla ve Mecnun" mesnevîsi aynı konuda yazılmış (Arapça ve Farsça dahil) en iyi mesnevîlerden biridir.
İran şiirinden Hâfız, Türk şiirinden ise Nesimî (Azeri) ve Nevai (Uzbek) çizgisini en başarılı şekilde kemâle erdirmiştir. Kendisinden sonra gelen bütün divan şairlerini etkilemiştir. Onun, Kerbela'da 1556 yılında içinde yaygın olan salgın bir hastalık sonucunda, veba veya kolera'dan öldüğü tahmin edilir. Şiirlerinin başkalarıyla karışmaması için gereksiz, manasız anlamına gelen fuzuli mahlasını kullanmıştır

BAKİ'nin Hayatı

BAKİ
1526 yılında İstanbul'da doğan Bâki'nin asıl ismi Mahmud Abdülbâki'dir. Aslında fakir bir ailenin çocuğu idi, babası müezzinlik yapıyordu. Çocukluğunda saraç çıraklığı yapmıştır. Eğitime, ilme olan büyük tutkusu fark edilmeye başlanınca ailesi medreseye devam etmesine izin vermiştir, zira başlarda medreseye kaçak, ailesinden gizli gitmekteydi. Gayretleri ile iyi bir eğitim görmüş, dönemin ünlü müderrislerinden ders almıştır. Eğitimi boyunca şiire olan ilgisi giderek artmış ve güçlü kaleminin ünü de yavaşça yayılmaya başlamıştır. Eğitimini tamamladıktan sonra çeşitli medreselerde müderrislik yapmıştır. Hayatı boyunca çeşitli dönemlerde devlet hizmetinde bulundu, kadılık, kazaskerlik gibi makamlarda görev yaptı. Yaşlılığında Şeyhülislam olmak isteyen Baki bu makama getirilmemiş ve buna çok üzülmüştür. 1600 yılında, İstanbul'da vefat etti. Bâki Saray'a hep bir yakınlığı olmuştur. Özellikle Kanunî Sultan Süleyman ile yakın ilişkileri olmuş, padişah sık sık kendisine iltifat etmiştir. Daha sonra 2.Selim ve 3.Murat zamanlarında da hem saraydan hem halktan büyük bir itibar ve ilgi görmüştür. Vefatından önce bu kadar ilgi ve alâka gören sanatçı sayısı azdır, o ise vefat etmeden "Sultanüş'şuâra" yani "Şairlerin Sultanı" diye anılmaya başlamıştır.

ÇALIŞMALARI
Bâki Osmanlı'nın en güçlü devirlerinden birinde yaşamıştır, bu da pekâla onun şiirlerine ve şiirlerinde kullandığı temalara yansımıştır. Aşk, yaşamanın zevki ve doğa şiirlerinin başlıca konularıdır. Her ne kadar şiirlerinde tasavvuf etkisi veya tema olarak tasavvuf bulunmasa da, tasavvufta da özel bir mahiyeti olan aşk mefhumunu sık sık konu alması itibariyle, dîvânı mutasavvıflar tarafından çok sevilir. Tekniği güçlüdür, şiirlerinde yakaladığı ahenk ve akıcılık fark yaratır. Dil kullanımında çok yeteneklidir. Şiirlerinde İstanbul Türkçesini başarıyla kullanmıştır. Ahenk ve musikiye önem vermiş;söz seçiminde titiz davranmıştır. Genellikle din dışı konuları işlemiştir. Şiirlerinin oluşturduğu tını, musiki de şiirlerinin farklı bir özelliğidir. Türk, Divan şiirinin dönemin ünlü akımları ve eserleri seviyesine ulaşmasında çok büyük katkısı olmuştur. Eserlerinden biri de Kanunî Sultan Süleyman'ın vefatı üzerine yazdığı "Mersiye-i Hazret-i Süleyman Han" isimli mersiyedir. Bu mersiye hem teknik olarak güçlü yapısı hem de ahengi ve dönemin ruhunu, özellikle edebiyat tarzını, güzel bir şekilde ifade ettiği için en ünlü mersiyelerden birisi olmuştur

YILDIZ SEYRİNE DALINCA...

YILDIZ SEYRİNE DALINCA...
Şifa-yı vasl kadrin hecr ile bimar olandan sor
Zülal-i şevk zevkin teşne-i didar olandan sor

Lebin sırrın gelip güftara benden özgeden sorma
Bu pinhan nükteni bir vakıf-ı esrar olandan sor

Göz yaşlıların halin ne bilsin merdüm-i gafil
Kevakib seyrine şeb ta seher bidar olandan sor

Gamından şem' tek yandım sabadan sorma ahvalim
Bu ahvali şeb-i hicran benimle yar olandan sor

Muhabbet lezzetinden bi-haberdir zahid-i gafil
Fuzuli aşk zevkin zevk-i aşkı var olandan sor

GAZELİN AÇIKLAMASI
1)Kavuşmanın nice bir şifa olduğunu, ayrılık ile hasta olandan sor. Bir içim suya benzer tatlı dudağının lezzetini, yüzünü görmeye susayandan sor. (kavuşmak-ayrılmak=tezat , Bir içim suya benzer tatlı dudağının lezzetini =teşbih)
2)Konuşmak gibi bir lütufta bulunursan eğer, benden başkasına sorma dudağının sırrını. Bencileyin sırları bilen birisinden sor bu gizli nükteyi.(gizli nükte=açık istiare)
3)Gaflet uykusundaki göz, ne bilsin gözü yaşlıların halini? Yıldız seyrini gözyaşlarının yıldız gibi dökülüşlerine yahut yıldızlara bakarak sevgiliyi düşünmeyi ancak sabaha kadar gözüne uyku girmeyenden sor. (uykudaki göz=teşhis , yıldızlar gibi=benzetme , istifham , sabaha kadar gözüne uyku girmemek=mübalağa)
4)Mum gibi yanıp tükendim aşkının derdinden. Artık seher yelinden sorma halimi benim. Ayrılık gecesinde sırdaşım olan mumdan ve pervaneden sor.(mum gibi=teşbih , yanıp tükenmez=mübalağa , seher yeline sormak=teşhis , sırdaş mum=teşhis , pervane=teşhis)
5)Ey Fuzuli! Ne bilsin sevgi cahili sofu, aşk lezzetini? Aşkın nasıl bir zevk olduğunu, aşk zevkini onu tadandan sormak gerek.(ey Fuzuli=nida , kinaye sanatı)

BAK

BAK

Reng-i rûyundan dem urmuş sâgarı sahbâya bak
Âftab ile kılur da’vî tutulmuş ayâ bak

Şem’ bâşından çıkarmış dûd-ı şevk-ı kâkülün
Böyle kûteh ömr ile başındaki sevdâya bak

Sînemi çâk eyle gör dil iztırâbın aşktan
Revzen aç her dem hevâdan mevc uran deryâya bak

Ey Fuzûlî her nice nâsıh seni men’ eylese
Bakma anın kavline bir çehre-i zîbaya bak

Günümüz Türkçesiyle
1-Şarap kadehine bak;sevgilinin yüzünün renginden bahse kalkmış;tutulmuş aya (yani:şarap kadehine) bak;güneşle davaya girişmiş. (ay=istiare , güneşle davaya girişmiş=teşhis)
2-Mum,sevgilinin saçlarını özlemiş, o özleyişin dumanını başından çıkarmış (yani:o özleyişle tütmeye koyulmuş).Böyle kısa bir ömürle başındaki sevdaya bak.(mum=teşhis , dumanını başından çıkarmış=mübalağa)
3-Göğsümü yar da gönlümün aşkla nasıl çırpındığını gör;pencere aç da her solukta havadan dalgalanan denize bak. (göğsümüm yar=mübalağa , gönlümün aşkla nasıl çarpındığını=teşhis , her solukta dalgalanan hava=teşhis)
4-Ey Fuzuli,öğütçü ne kadar seni yasaklasa da,onun sözüne bakma,güzel bir yüze bak.( Ey Fuzuli=nida sanatı)

Gazel

GAZEL
Nâm u nişâne kalmadı fasl-ı bahârdan
Düştü çemende berg-i dıraht i’tibârdan
Eşcâr-ı bâğ hırka-i tecrîde girdiler
Bâd-ı hazân çemende el aldı çınârdan
Her yanadan ayağına altın akıp gelir
Eşcâr-ı bâğ himmet umar cūybârdan
Sahn-ı çemende durma salınsın sabâ ile
Âzâdedir nihâl bugün berg ü bârdan
Bâkî çemende hayli perîşan imiş varak
Benzer ki bir şikâyeti var rûzgârdan
Nâm u nişâne kalmadı fasl-ı bahârdan
Düştü çemende berg-i dıraht i’tibârdan
BAKİ
AÇIKLAMA
1.“Bahar mevsiminden bir iz ve belirti kalmadı. Bahçede ağaç yaprağı yüksekten düştü.”(Sonbahar betimlemesi yapılmaktadır ve Nâm, nişâne, düş-, i’tibâr sözcükleri ile iham-ı tenasüp sanatı yapılmıştır.
2.“Bağın ağaçları (bir dervişin soyunma hırkasına girmesi gibi) yapraklarını döktüler. Sonbahar rüzgarı (bir dervişin şeyhten el alması gibi) bahçede çınarın (şeyhin eline benzeyen) yaprağını aldı.”(Bağın ağaçları (eşcâr-ı bâğ), kişileştirilmiştir (teşhis sanatı). Ayrıca bununla kapalı istiare de yapılmıştır. Benzetilen (yani sofiler) söylenilmemiş, ama benzetme yönü “soyunma hırkası (hırka-i tecrit)” belirtilmiştir.Çınar sözcüğü ile çınarın ele benzeyen yaprağı kastedildiği için mecaz-i mürsel sanatı yapılmıştır.Çınar sözcüğüde kişileştirilmiştir)
3. “ Her yandan (ırmağın) ayağına altın akıp gelir. Bağın ağaçları ırmaktan himmet (manevi yardım) umar(İlk dizedeki “altın” sözcüğü açık istiare olarak yaprağa benzetilmiştir.)
5. “Baki, bahçede yaprak hayli perişan bir durumdaymış. Rüzgardan bir şikayetinin olduğu sanılıyor(“Varak” sözcüğünde tevriye sanatı vardır. Yakın anlamı olan “ağaç yaprağı” yanında şair bugün de kimi Anadolu ağızlarında kullanılan “varalım (yanına gidelim)” uzak anlamını kastederek kullanmıştır. Rûzgâr” sözcüğü ile de tevriye sanatı yapılmıştır. Yakın anlamı “hava akımı”dır. “Devir, zaman” anlamıda vardır)

Görsünler

GÖRSÜNLER
Açıl Bağun gül ü nesrini ol ruhsarı görsünler
Salın serv ü sanavber şive-i reftarı görsünler

Kapunda hasıl itdi bu devasuz derdi hep gönlüm
Ne derde mübtela oldı dil-i bimarı görsünler

Açıldı dağlar sinemde çak itdüm giribanum
Muhabbet gülşeninde açılan gülnarı görsünler

Ten-i zarumda pehlum üstühanı sayılur bir bir
Beni seyr itmeyen ahbab musikarı görsünler

Güzeller Mihriban olmaz dimek yanlışdur ey Baki
Olur vallahi billahi heman yalvarı görsünler
Baki
AÇIKLAMA
1. Bağın gülü sen yüzünü aç da nesrini, o yanağı görsünler; salın servi ve fıstık çamı o yürüyüş tarzını görsünler..(istiare sanatı)
2. Gönlüm bu devasız derdi hep senin kapında kazandı; hasta gönlüm nasıl bir onulmaz derde tutulduğunu görsünler.(teşhis sanatı)
3. Göğsümde yaralar açıldı, yakamı parçaladım; sevginin gül bahçesinde açılan nar çiçeğini görsünler(teşbih(benzetme)sanatı vardır.Vücut sevgilinin gül bahçesine yaralar ise nar çiçeğine benzetilmiş.)
4. Zayıf bedenimdeki kaburga kemikleri bir bir sayılabilir; beni görmemiş olan dostlar aynen bana benzeyen musikarı görsünler.( teşbih sanatı vardır.Aşık kendini ve inlemelerini Musikar'a ve onun gagasından çıkan seslere benzetmiştir.)
5. Ey Baki! Güzeller acımaz, şefkat göstermez demek yanlıştır; vallahi billahi gösterirler hele biraz yalvarı görsünler.(Ey Baki=nida sanatı , yalvarı=tevriye sanatı yalvar sözcüğü hem yalvar- hem de bir çeşit para anlamında kullanılmıştır)

SÖZ SANATLARI

1.)TEŞBİH(BENZETME)Sözü daha etkili duruma getirmek için aralarında ilgi bulunan iki unsurdan güçsüzü olanı güçlü olana benzetmektir.Benzetmede dört unsur bulunur:a)Benzenen b)Benzetilen c)Benzetme Yönü d)Benzetme EdatıBu öğelerin kullanılıp kullanılmaması açısından da üç çeşit benzetme vardır:--- Çocuk tilki gibi kurnaz biriydi.

2.İSTİARE(EĞRETİLEME) Benzetmenin asıl unsuru olan benzeyen ve benzetilenden yalnızca biri kullanılarak yapılır. a.)Açık İstiare:Benzeyenin bulunmayıp yalnızca benzetilenle yapılan istiaredir. b.)Kapalı İstiare:Benzetilenin bulunmayıp yalnızca benzeyenle yapılan istiaredir. ---Bir hilal uğruna ya rab ne güneşler batıyor. (A.İ) ---Ay,altın ağaçlardan yere damlıyordu.(K.İ)Açtım avucumu altına tuttum. ---Ülkemizde üniversiteden mezun olmuş pek çok fidan artık iş de bulamıyor.(A.İ) ---Bahar gelince bir ağızdan şarkılar söyler kuşlar.(K.İ) ---Bugün gökten inciler yağıyordu.(A.İ)

3.)KİNAYEBir sözü hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanmaktır.Uyarı:Kinayede daha çok mecaz anlam kastedilir. ---Mum dibine ışık vermez. ---Hamama giren terler. ---Taşıma su ile değirmen dönmez. ---Yuvarlanan taş yosun tutmaz.

4.)MECAZ-I MÜRSEL(AD AKTARMASI)Benzetme amaç güdülmeden bir sözün ilgili olduğu başka bir söz yerine kullanılmasıdır. ---İşe alınman için dün şirketle görüştüm.(İnsan) ---Yarın sınıfı 9/H sınıfı yapacak.(Öğrenci) ---Toplantıya Milliyet gazetesinin güçlü kalemleri de geldi.(Yazar) ---Nihatın golüyle tüm stat ayağa kalktı.(Seyirci)

5.)TEŞHİS(KİŞİLEŞTİRME)İnsan dışındaki canlı cansız varlıklara insan özelliği kazandırmaktır.Her teşhiste aynı zamanda kapalı istiare vardır. ---Güzel gitti diye pınar ağladı. ---Menekşeler külahını kaldırır. ---Bir sarmaşık uyanıyordu uykusunda Geriniyordu bir eski duvarın sıvasında.

6.)İNTAK(KONUŞTURMA)İnsan dışındaki varlıkları konuşturmaktır.Her intak sanatında teşhis sanatı vardır;ancak her teşhiste intak sanatı yoktur. ---Deniz ve Mehtap sordular seni: Neredesin? ---Maymun şunu anlatmak istemişti fikrince:Boşa gitmez kötüye bir ceza verilince. ---Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna:İçimde kanayan yara gibisin.
7.)TECAHÜL-İ ARİFAnlam inceliği oluşturmak için herkesçe bilinen bir gerçeği bilmiyormuş gibi aktarmalıdır. ---Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?Benim mi Allahım bu çizgili yüz. ---Sular mı yandı,neden tunca benziyor mermer? Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
8.)HÜSN-İ TA'LİL Sebebi bilinen bir olayın meydana gelişini,gerçek sebebinin dışında başka,güzel bir nedene bağlamadır.
---Gül bahçesi sevgiliden haber geldiği için Süslendi ve güzel kokular süründü.
---Yoksun diye bahçemde çiçekler açmıyor bak.
---Senin o gül yüzünü görmek içinSana güneş bakmak için doğuyor.
---Benim kaderime ve yalnızlığımaIrmaklar bile ağladı.

9.) MÜBALAĞA (ABARTMA):Sözün etkisini güçlendirmek için bir şeyi olduğundan daha çok ya da olduğundan daha az göstermektir. ---Manda yuva yapmış söğüt dalına,Yavrusunu sinek kapmış.
---Alem sele gitti gözüm yaşından.
---Bir ah çeksem dağı taşı eritir,Gözüm yaşı değirmeni yürütür.
---Bir gün gökyüzüne otursam,Evlerin tavanlarını birer birer açsam.

10.)TEZAT (KARŞITLIK)Aralarında ilgiden dolayı,birbirine zıt kavramları bir arada kullanmaktır.
---Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
---Neden böyle düşman görünürsünüz,Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
---İçimde kar donar,buzlar tutuşur,Yağan ateş midir,kar mıdır bilmem.
---Sana çirkin dediler,düşmanı oldum güzelin.

11.) TEVRİYE (AMACI GİZLEME)İki değişik anlamı olan bir sözcüğün bir dize ya da beyitte iki anlamının da kullanılmasıdır.
---Tahir Efendi bize kelp demiz (Tahir:özel ad.)İltifatı bu sözde zahirdirMaliki mezhebim benim ziraİtikadımca kelp Tahirdir.
---Bu kadar letafet çünkü sende var,Beyaz gerdanında bir de ben gerek.
---O güzel yüzün benli de.

12.)TELMİH (HATIRLATMA)Söz arasında herkesin bildiği bir olaya ya da kişiye işaret etme sanatı.
---Vefasız Aslıya yol gösteren bu,Keremin sazına cevap veren bu.
---Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor teshidi,Bedrin aslanları ancak bu kadar şanlı idi.
---Ekmek Leyla oldu bire dostlarım,Mecnun olup ardı sıra giderim.

13.)TARİZ (TAŞ ATMA)Bir kişiyi iğneleme,bir konuyla alay etme veya sözün tam tersini kastetmedir.
---Müftü Efendi bize kafir demiş.
---Tutalım ben ona diyem müselman.
---Lakin varıldıktan ruz-ı mahşere,İkimiz çıkarız orda yalan.

14.)TEKRİRAnlatımı güçlendirmek için bir sözü sık sık tekrar etmektir.
---Ben güzele güzel demem,Güzel benim olmayınca.
---Seni tanımadan önce ben,ben değildim,Seni tanıdıktan sonra aslında bensizliğin sensizliğin olduğunu anladım

15.)TENASÜP (UYGUNLUK)Anlam yönünden birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanmaktır.
---Deli eder insanı bu dünya,Bu gece,bu yıldızlar,bu koku,Bu tepeden tırnağa çiçek açmış ağaç.
---Artık demir almak günü gelmişse zamandan,Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan. (Yahya Kemal Beyatlı)

16.)LEFF ÜNEŞRBir dizede iki ya da daha fazla kavramdan bahsettikten sonra diğer dizede onlarla ilgili açıklama yapmaktır.
---Bakışların fırtına,Duruşun durgun su,Biri alabora eder,Biri boğar.
---Gönlümde ateştin,gözümde yaştın,Ne diye tutuştun,ne diye taştın.
---Ben bir sedefim,sen nisan bulutu,Ver damlaları,al yuvarlak inciyi.

17.)İSTİFHAM(SORU SORMA)Anlatımı daha etkili hale getirmek için cevap alma amacı gütmeden soru sormaktır.
---Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? (Mehmet Akif Ersoy)
---Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?Benim mi Allahım bu çizgili yüz? (Cahit Sıtkı Tarancı)
---Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?

18.)TEDRİCBirbiriyle ilgili kavramların bir derece gözetilerek sıralanmasıdır.
---İki asker,mızrak mızrağa,kılıç kılıca,hançer hançere vuruşmaya başladı.
---Makbar,makber değil;bir türbe,türbe değil;bir mabet,mabet değil;bir küre,küre değil;bir sonsuz uzay.

19)NİDA (SESLENME)Şiddetli duyguları,heyecanları coşkun bir seslenişle anlatmadır.Daha çok ay,ey,hay,ah ünlemleriyle yapılır.
---Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü! (Arif Nihat Asya)
---Ey benim sarı tamburam!Sen ne için inilersin?
---Çatma kurban olayım ey nazlı hilal!

20.)CİNASYazılışları aynı,anlamları farklı sözcüklerin bir arada kullanılmasıdır.
---Niçin kondun a bülbül kapımdaki asmayaBen yarimden ayrılmam götürseler asmaya.
---Göl kıyısındaki sazların arasında bir saz sesi geliyordu.
--- Kara gözler,Sürmeli kara gözler,Gemim deryada kaldı,Gözlerim kara gözler.

21) ALİTERASYONDize ya da mısrada ahenk oluşturacak şekilde,aynı sesin veya hecenin tekrarlanmasıdır.
---Eylülde melül oldu gönül soldu laleBir kaküle meyletti gönül geldi bu hale.
---Seherde seyre koyuldum semayı deryayı.
---Kara toprak içinde kara karıncayı karanlık gecede görür.
---Beyaz gerdanında bir de ben gerek